Калдыклар барлыкка китерүче һәм туплаучы табигатьтән файдаланучыларда куркынычлы калдыкларны җыю, файдалану, зарарсызлау, ташу һәм урнаштыру эшчәнлеген башкаруга лицензия булырга тиешлек мәсьәләсе буенча аңлатма

ТР Экология һәм табигать ресурслары министрлыгына (алга таба – Министрлык) еш кына куркыныч калдыкларны җыю, куллану, зарарсызландыру, ташу һәм урнаштыру эшчәнлеген гамәлгә ашыруга, калдыклар барлыкка килүне һәм аларны үз территорияләрендә вакытлыча туплауны гамәлгә ашыручы табигатьтән файдаланучылардан лицензиянең булу-булмавы, аларны алга таба әлеге лицензиягә ия булган махсуслаштырылган оешмаларга тапшыру, алга таба эшкәртү, утильләштерү, икенчел файдалану яки урнаштыру өчен кирәклеге турында сораулар килә.

Шуңа бәйле рәвештә әйләнә-тирә мохиткә йогынтыны нормалаштыру бүлеге түбәндәгеләрне хәбәр итә.

«Җитештерү һәм кулланылыш калдыклары турында» 1998 елның 24 июнендәге 89-ФЗ Федераль законның 9 статьясы таләпләреннән, «Эшчәнлекнең аерым төрләрен лицензияләү турында» 2001 елның 8 августындагы 128-ФЗ номерлы Федераль законның 17 статьясындагы 1 пунктыннан куркыныч калдыкларны җыю, куллану, зарарсызландыру, ташу һәм урнаштыру  эшчәнлеге лицензияләнергә тиеш.

Югарыда күрсәтелгән эшчәнлекне лицензияләү тәртибе 2006 елның 26 августындагы 524 номерлы Россия Федерациясе Хөкүмәте нигезендә белән расланган «Куркыныч калдыкларны җыю, куллану, зарарсызландыру, ташу, урнаштыру эшчәнлеген лицензияләү турында нигезләмә»дә билгеләнгән.

Әгәр оешма калдыклар белән эш итү буенча югарыда санап үтелгән эшчәнлекнең бер генә төре белән шөгыльләнсә дә, ул лицензия алырга тиеш.

Шуны билгеләп үтәргә кирәк, калдыкларны урнаштыру һәм калдыкларны вактылыча туплау төшенчәләрен тәңгәлләштерү  предприятие территориясендә калдыкларны махсуслаштырылган предприятиеләргә тапшыруга бәйле федераль законнарга каршы килә.

«Җитештерү һәм кулланылыш калдыклары турында» 1998 елның 24 июнендәге  89-ФЗ номерлы Федераль законның 1 статьясы калдыкларны урнаштыру төшенчәсе астында калдыкларны ничек саклау һәм күмүне күз уңында тота. Үз чиратында, калдыкларны саклау - калдыкларны урнаштыру объектларында тоту аларны киләчәктә күмү, зарарсызландыру яки куллану максатларында; калдыкларны күмү - әйләнә-тирә мохиткә зарарлы матдәләрнең эләгүен булдырмау максатларында, алга таба файдаланылырга тиешле калдыкларны махсус саклагычларда изоляцияләүне күз уңында тота.

Югарыда аталган Федераль законның 12 статьясы калдыклар урнаштыру объектларына карата кайбер таләпләрне билгели. Боларга түбәндәгеләр керә:

 -  Калдыкларны урнаштыру объектларын булдыру  калдыклар белән эш итү өлкәсендә федераль башкарма хакимият органнары билгеләгән чаралар нигезендә генә рөхсәт ителә;

- Калдыкларны урнаштыру объектларын төзүнең урынын билгеләү махсус (геологик, гидрологик һәм башка) тикшеренүләр нигезендә башкарыла, ул Россия Федерациясе законнарында билгеләнгән тәртиптә һәм уңай дәүләт экологик экспертиза бәяләмәсе булганда гына гамәлгә ашырыла;

- Калдыкларны урнаштыру объектлары территорияләрендә һәм аларның әйләнә-тирә мохиткә йогынт ясау чикләрендә калдыкларны урнаштыру объекты хуҗалары, шулай ук калдыкларны урнаштыру объектларына ия булган яки алардан файдаланган затлар, әйләнә-тирә мохит торышына мониторинг үткәрергә бурычлы, бу калдыклар белән эш итү өлкәсендә федераль башкарма хакимият органнары билгеләгән тәртиптә башкарыла;

- Калдыкларны урнаштыру объекты хуҗалары, шулай ук калдыкларны урнаштыру объекты карамагындагы яки алардан файдаланучы затлар, әлеге объектларны эксплуатацияләгәннән соң, аларның әйләнә-тирә мохиткә йогынтысын һәм Россия Федерациясе законнарында билгеләнгән тәртиптә бозылган җирләрне торгызу эшләрен контрольдә тотарга тиеш.;

- Шәһәр һәм башка җирлекләр, урман-парк, курорт, дәвалау-савыктыру, рекреация зоналары, шулай ук су саклау зоналары территорияләрендә, җир асты су объектларының су җыю мәйданнарында калдыкларны күмү тыела. Файдалы казылма ятмалары яткан урыннарда һәм тау эшләрен барган урыннарында файдалы казылма ятмаларының пычрану куркынычы һәм тау эшләрен алып баруга куркыныч янаган очракларда, калдыкларны күмү тыела.

- Калдыкларны урнаштыру объектлары калдыкларны урнаштыру объектларының дәүләт реестрына кертелә.

Югарыда әйтелгәннәрне исәпкә алып, хуҗалык итүче субъект территориясендә калдыкларны вакытлыча җыю урыннары, каты көнкүреш калдыклары контейнеры, макулатура өчен тартма һ.б. кебек калдыкларны урнаштыру корылмалары исәбенә кертелми һәм, димәк, предприятие территориясендә калдыкларны вакытлыча туплау калдыкларны урнаштыру буларак карала алмый.

Соңгы вакытта Россия Федерациясенең Арбитраж суд тәҗрибәсе (2007 елның 18 октябендәге 17 АП-7032/07-АК номерлы Унҗиденче арбитраж апелляция суды карары, 2007 елның 30 августындагы Ф09-7009/07-C1 номерлы һәм 2007 елның 27 декабрендәге Ф09-9674/07-С1 номерлы һ.б. Урал округы Федераль Арбитраж судының карарлары), калдыклар барлыкка китерүче һәм үз территориясендә вакытлыча саклаучы куркыныч калдыкларны җыю, куллану, зарарсызландыру, ташу һәм урнаштыру буенча эшкуарлык эшчәнлеген гамәлгә ашырмаучы предприятиеләргә үз территорияләрендә кирәкле лицензияләре булган оешмаларга куркыныч калдыкларны җыю, куллану, зарарсызландыру, ташу һәм урнаштыру эшчәнлегенә лицензия алу таләп ителми.

Шулай итеп, хуҗалык эшчәнлеге нәтиҗәсендә калдыклар барлыкка килә һәм аның территориясендә вакытлыча тупланганнан соң гына куркыныч калдыкларны җыю, куллану, зарарсызландыру, күчерү һәм урнаштыру, алга таба эшкәртү, утильләштерү, икенчел файдалану яки урнаштыру өчен эшчәнлекне гамәлгә ашыруга лицензиясе булган махсуслаштырылган оешмалар чыгара торган хуҗалык итүче субъекттан әлеге эшчәнлек төрләрен гамәлгә ашыруга лицензия таләп ителми.

Күрсәтелгән федераль закон нормаларын аңлатуда Министрлыкның әлеге позициясенең дөреслеге 2008 елның 1 ноябрендәге 7-2-157в-08 номерлы Казан районара табигатьне саклау прокурорының Министрлыкка язган хаты нигезендә расланды.